Қызылша – қызбамен, жалпы интоксикациямен, энантемамен (шырышты қабаттарда – таңдайда бөртпелер), кезеңді макуло-папулезді бөртпемен (теріде әртүрлі мөлшердегі бөртпелер), конъюнктиваның, мұрын-жұтқыншақтың және жоғарғы тыныс алу жолдарының зақымдануымен сипатталатын жіті вирусты жұқпалы ауру.
Инфекция көзі – науқас адам. Науқас бөртпе пайда болғанға дейін 3-4 күн бұрын және бөртпе пайда болғаннан кейінгі алғашқы 4 күнде жұқпалы болады. Инфекция ауа тамшылары арқылы жөтелгенде, түшкіргенде немесе сөйлескенде беріледі. 1-2 аптадан кейін вирус қанға еніп, барлық дерлік органдар мен тіндерге таралады.
Клиникалық белгілері. Инкубациялық кезең 9-17 күнге созылады.
Бастапқы кезең дене температурасының 38-39 °C дейін көтерілуімен, шаршағыштықпен, жалпы әлсіздікпен, тәбеттің төмендеуімен, көп шырышты (мөлдір) немесе шырышты-іріңді (сары-жасыл) бөліністермен мұрыннан су ағуымен, құрғақ жөтелмен, дауыстың қарлығуы, конъюнктивит (көздің қызаруы, науқас көзінің ауырсынуына шағымданады, ол жарқын жарықтан тітіркенеді), жұмсақ және қатты таңдайдың шырышты қабатында кішкентай қызыл дақтар түріндегі энантема, сондай-ақ жақтың шырышты қабатында тар қызғылт жиегі бар кішкентай ақшыл дақтар пайда болуымен сипатталады.
3-4-ші күндері қызыл папулезді бөртпе пайда болады. Бөртпе дақпен қоршалған шағын майда папулалардан (түйнектерден) тұрады және қаптап шығады да терінің бүкіл бетін жабу мүмкін, ауыр жағдайларда теріде ұсақ қан құйылулар пайда болады.
Қызылша бөртпелері бөртпе кезеңдерімен сипатталады:
▪ Бірінші күні олар құлақтың артында, бас терісінде, бетінде және мойнында пайда болады;
▪ Екінші күні – денеде, қолдар мен жамбастарда;
▪ Үшінші күні – аяқтарда;
▪ Төртінші күннен бастап бөртпе бозарып, сол реттілікпен жоғалады.
Бөртпе орнында қоңыр дақтар (пигментация) қалады, содан кейін қабыршықтанады.
Ауру қаншалықты қауіпті?
Асқынулар: ларингит (көмейдің қабынуы), круп (көмейдің стенозы), трахеобронхит, отит (құлақ қабынуы), стоматит (ауыз қуысының шырышты қабығының қабынуы), қызылша энцефалиті (мидың қабынуы), менингит ( ми қабығының қабынуы).
Қызылшаның ең жиі асқынуы пневмония (пневмония). Сирек жағдайларда асқынған қызылша мидың зақымдануына, соқырлық пен кереңдікке байланысты өмір бойы мүгедектікке әкелуі мүмкін.
Алдын алудың ең тиімді құралы - вакцинация.
Вакцинация – баланың 12-15 айлығында және ревакцинация 6 жаста жүргізіледі.Балалардың көпшілігінде вакцинациядан кейін ешқандай жанама әсерлер болмайды. Дене температурасының жоғарылауы (әдетте 37-38 ° C жоғары емес), 2-3 күн бойы мазасыздану болуы мүмкін. Аллергиялық реакцияларға бейім балаларда вакцинациядан кейін 4-тен 15 күнге дейін бөртпе пайда болуы мүмкін. Ауыр асқынулар өте сирек кездеседі.
Алматы қаласында 2023 жылдың наурыз айынан бүгінгі күнге дейін балалар мен ересектер арасында қызылша ауруы тіркелуде. Қызылшаға қатысты эпидемиологиялық жағдайды тұрақтандыру үшін 1 және 6 жас аралығындағы қызылшаға қарсы жоспарлы екпелерден басқа, қараша айынан бастап медициналық ұйымдарда келесі жас санаттары бойынша қосымша жаппай егулер жүргізілуде: 6-11 айлық балалар, 2-4 жастағы балалар және 5-18 жаста қуып жету иммунизациясы (күнтізбе бойынша екпе алмағандар). Алматыдағы медициналық ұйымдарда вакцинация тегін жүргізіледі.
Қызылшаға қарсы екпе алмаған адамдарды тіркелген орны бойынша медициналық ұйымдарда қызылшаға қарсы екпе алуға шақырамыз. Ауруды емдегеннен алдын алған оңай!
Наурызбай ауданнының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау басқармасының басшысы Конеева Венера Исмагуловна
ЭҚжБ бөлімінің бас маманы Отебаева Камшат Асангалиевна
