Жаһандық климаттың өзгеруі мен табиғи ресурстардың сарқылуы әлем елдерін жаңа экономикалық модельдерге көшуге мәжбүрлеуде. Қазақстан да бұл үрдістен тыс қалмай, экологиялық тұрақтылық пен экономикалық дамуды үйлестіретін жасыл экономикаға бет бұрды. Бұл бағыт елдің энергетикалық қауіпсіздігін нығайтып, қоршаған ортаға келетін зиянды азайтуға мүмкіндік береді. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев жасыл экономиканы дамытуға ерекше назар аударып, бұл бағыттың стратегиялық маңызын атап өтті. Ол өз Жолдауында: «Үкімет энергетикалық тиімділік саясатын түбегейлі қайта қарауға тиіс. Онда Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының стандарттары ескерілуі керек» деп, еліміздегі жасыл реформалардың қажеттілігін ерекше атап көрсетті.
Бүгінгі таңда Қазақстан жасыл экономикаға көшу бойынша бірнеше ауқымды бағдарламаларды жүзеге асырып жатыр. 2013 жылы қабылданған «Жасыл экономикаға көшу тұжырымдамасы» осы бағыттағы негізгі стратегиялық құжат болып табылады. Бұл тұжырымдама елдің экономикалық моделін түбегейлі өзгертуге және жаңартылатын энергия көздерінің үлесін арттыруға бағытталған. Ресми деректерге сүйенсек, Қазақстан 2030 жылға дейін жаңартылатын энергия көздерінің үлесін 15%-ға, ал 2050 жылға қарай 50%-ға дейін жеткізуді жоспарлап отыр.
Статистикалық мәліметтерге сүйенсек, 2023 жылдың қорытындысы бойынша елдегі баламалы энергия көздерінің жалпы электр өндіру көлеміндегі үлесі 4,5%-ға жетті. Бұл көрсеткіш 2021 жылмен салыстырғанда 2 есеге жуық өскенін көрсетеді. Бүгінгі таңда Қазақстанда 136 жаңартылатын энергия көздері нысаны жұмыс істейді, олардың ішінде 42 жел электр станциясы, 49 күн электр станциясы, 40 гидроэлектр станциясы және 5 биогаз қондырғысы бар.
Жасыл экономика тек энергетика саласымен шектелмейді. Су ресурстарын үнемдеу, ауылшаруашылығын экологиялық тұрғыда дамыту және қалдықтарды қайта өңдеу мәселелері де күн тәртібінде тұр. Мысалы, елдегі қалдықтарды қайта өңдеу деңгейі 2016 жылы 9%-ды құраса, 2024 жылы бұл көрсеткіш 30%-ға жетті. Қазақстандағы су тапшылығы мәселесін шешу үшін тамшылатып суару технологиялары енгізіліп, су ресурстарын тиімді пайдалану жүйелері жетілдірілуде.
Сонымен қатар, елде электромобильдер өндірісі де қолға алынуда. 2022 жылы Қазақстанда алғаш рет 200-ден астам экологиялық таза көлік шығарылды. Болашақта электромобильдерді қолдану инфрақұрылымын кеңейту мақсатында арнайы қуаттау станцияларының саны арттырылмақ. Қазақстанның жасыл экономикаға көшуі халықаралық қауымдастық тарапынан да қолдау тауып отыр. Елдегі жасыл жобаларға Дүниежүзілік банк, Азия даму банкі және Біріккен Ұлттар Ұйымының даму бағдарламасы қаржылай көмек көрсетуде. Бұдан бөлек, еліміз 2017 жылы өткен EXPO-2017 көрмесінде баламалы энергия көздерін дамыту бойынша әлемдік тәжірибемен танысып, өз мүмкіндіктерін саралады.
Алдағы жылдары Қазақстан жасыл технологияларды енгізуді жеделдетіп, көміртегі бейтараптығына қол жеткізуді көздейді. 2060 жылға қарай еліміз толықтай көміртекті бейтарап мемлекетке айналуды мақсат етіп отыр. Бұл бағытта өнеркәсіптік кәсіпорындар үшін экологиялық салық енгізу, жасыл технологияларға инвестиция тарту және халықтың экологиялық мәдениетін арттыру жоспарланған.
Қазақстанның жасыл экономикаға көшуі – бұл жай ғана экономикалық саясат емес, елдің болашағын қамтамасыз ететін стратегиялық қадам. Тұрақты даму қағидаларын ұстана отырып, Қазақстан экологиялық қауіпсіз әрі инновациялық экономика қалыптастыру жолында қарқынды дамып келеді.
