Алайда бұл үндеу нақты жағдайды толық білмеуден туындағаны анық. Соңғы күндері Қазақстанда кейбір қылмыстық істерге халықаралық назар аударту мақсатында «азаптау» туралы негізсіз ақпараттар әдейі таратылып жатыр. Аталған істер бойынша жауапкершілікке тартылғандардың арасында медиа саласының өкілдері де бар.
2022 жылдан бастап елімізде медиа және ақпарат саласындағы заңнаманы жетілдіруге бағытталған жүйелі реформалар жүзеге асып келеді. Бұл өзгерістер журналистердің кәсіби мәртебесін көтеруге және олардың құқықтық тұрғыда қорғалуына бағытталған.
Соған қарамастан, кейінгі уақытта ақпараттық кеңістікте журналистер мен БАҚ-қа «жүйелі қысым көрсетіліп жатыр» деген мәлімдемелер жиі айтылуда. Кейбір қылмыстық істердің фигуранттары мен олардың қорғаушылары тергеу барысында азаптау болғаны туралы айып тағып жүр. Осындай дәлелсіз мәлімдемелер қоғамды да, шетелдік құқық қорғау ұйымдарын да жаңсақ пікірге жетелеп отыр.
Адам құқықтарының бұзылуы туралы кез келген тұжырым нақты фактілерге, дәлелдерге және заң талаптарына негізделуге тиіс. Эмоцияға немесе қоғам назарын аударуға бағытталған әрекеттерге жол берілмеуі керек.
Мемлекет сөз бостандығы мен БАҚ еркіндігін Қазақстан Республикасының Конституциясында және халықаралық міндеттемелерде бекітілген негізгі құндылықтар ретінде ұстанады. Дегенмен, сөз еркіндігі заң талаптарын елемеуге немесе жауапкершіліктен жалтаруға мүмкіндік бермейді. Бұл қағида барлық құқықтық мемлекеттерге ортақ.
Журналистердің қызметіне, БАҚ жұмысына немесе нақты қылмыстық істерге қатысты барлық мәселелер заң аясында, процессуалдық нормалар толық сақтала отырып, кінәсіздік презумпциясы мен қорғау құқығы қамтамасыз етіле отырып қаралады.
Қазақстанда ешкім кәсіби қызметі үшін қудалауға ұшырамайды. Тергеу және процессуалдық әрекеттерді сөз бостандығына қысым ретінде көрсету — қоғамдық пікірді әдейі бұрмалау.
Бұл істер белгілі бір көзқарастарға немесе редакциялық саясатқа емес, жекелеген азаматтардың нақты құқықтық талаптарына байланысты қаралып жатыр және оларды уәкілетті органдар заң шеңберінде тексеруде.
Мәдениет және ақпарат министрлігі өз құзыреті шеңберінде журналистердің құқығын қорғауға және істердің әділ әрі ашық сотта қаралуына барлық қажетті жағдай жасауға дайын.
Осы орайда халықаралық ұйымдарды, бұқаралық ақпарат құралдарын және қоғамды тергеу аяқталғанға дейін асығыс қорытынды жасамауға шақырамын. Расталмаған ақпарат тарату мен тергеу органдарына қысым жасау ел ішіндегі тұрақтылыққа нұқсан келтіруі мүмкін.
Егер сотта айыптылардың кінәсі дәлелденсе, жасаған әрекеттеріне сай заң алдында тиісті жазасын алары сөзсіз.
Сегодня международная организация Human Rights Watch призвала публично «прекратить давление на журналистов в Казахстане».
Не вызывает сомнений, что представители организации были введены в заблуждение, поскольку в Казахстане уже несколько дней раскачивается тема якобы «пыток» для привлечения внимания международной общественности к нескольким уголовным делам, ответчиками в которых являются представители СМИ.
С 2022 года в Казахстане принимаются меры по совершенствованию законодательства в сфере медиа и информации. Реформы направлены на повышение статуса журналиста и укрепление правовой защиты представителей сферы.
Однако, в последнее время в информационном пространстве Казахстана звучат громкие заявления о якобы «системном давлении» на журналистов и СМИ. Более того, фигуранты уголовных дел и их адвокаты заявляют о пытках в отношении подследственных. Такие заявления и ввели в заблуждение и казахстанцев, и зарубежные правозащитные организации.
Любые утверждения о нарушении прав и свобод должны опираться исключительно на факты, доказательства и нормы закона, а не на интерпретации, эмоции или попытки привлечь к себе дополнительное внимание.
Государство последовательно исходит из принципа, что свобода слова и свобода СМИ являются фундаментальными ценностями, закрепленными в Конституции Республики Казахстан и международными обязательствами нашей страны.
Вместе с тем, свобода слова не означает освобождение от ответственности и не может подменять собой требования закона – ни у нас, ни в любом другом правовом государстве.
Все вопросы, связанные с деятельностью СМИ, журналистов или конкретными уголовными делами, должны и будут рассматриваться исключительно в правовом поле с соблюдением всех процессуальных норм, презумпции невиновности и права на защиту.
Со всей ответственностью заявляю, что никто в Казахстане не подвергается преследованиям за профессию. Попытки представить процессуальные действия как «давление на свободу слова» — сознательная манипуляция общественным мнением.
Речь идет не о взглядах и не о редакционной политике, а о конкретных правовых претензиях гражданских лиц, которые рассматриваются уполномоченными органами.
Министерство культуры и информации РК в рамках своих компетенций готово принять все необходимые меры для обеспечения прав журналистов и справедливого рассмотрения дел в судах.
В связи с вышесказанным я настоятельно призываю все международные организации, а также СМИ и общественность воздерживаться от преждевременных выводов до завершения расследования, чтобы избежать вмешательства во внутренние дела суверенного государства, распространения неподтвержденной информации и давления на следственные органы. Это путь к дестабилизации.
Виновные неотвратимо понесут наказание соразмерно содеянному, если это будет доказано в суде.
