18 желтоқсан – Халықаралық мигранттар күніне орай мигранттардың қоғамдық өмірдегі және ел экономикасындағы рөлі туралы ғана емес, олардың денсаулығының жалпы ұлттық денсаулықпен қалай байланысты екенін айқын көрсететін мәселе маңызды. Қазақстан қазіргі уақытта экономикалық даму мен еңбек нарығының сұраныстарын қамтамасыз ету үшін миграцияны басқарудың жаңа стратегияларын жүзеге асырып келеді. Бұл үрдісте мигранттардың денсаулығы – тек жеке адамның мәселесі емес, қоғамдық денсаулық пен ұлттық тұрақтылықтың маңызды элементі.
Ресми көрсеткіштер
Қазақстанға 2025 жылдың алғашқы тоғыз айында 16 175 адам кірген, ал елден кеткендер саны 5 975 адамды құраған. Осы кезеңдегі көші-қон айырымы +10 200 адам болды, бұл елге көшіп келушілердің басым екенін көрсетеді. Негізгі қозғалыс ТМД елдерімен жүруде, олардың үлесі 82,7 %-дан астам.
Бұған қоса, 2025 жылдың қаңтар–наурызында елге 4 923 адам кірген, олардың 84,1 %-ы ТМД елдерінен келген.
Халықаралық көші-қон ұйымының бағалауы бойынша Қазақстанда 550 000-нан астам еңбек мигранты жұмыс істейді, олардың басым бөлігі құрылыс, ауыл шаруашылығы және қызмет көрсету саласында еңбек етеді.
Мигранттардың денсаулығы – қоғам денсаулығы
Қазақстанда жалпыға бірдей міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесі (МӘМС) 2020 жылдан бері енгізілген. Алайда мигранттардың медициналық қызметке қолжетімділігі олардың құқықтық мәртебесіне байланысты.
• ҚР азаматтары мен тұрақты тұратын шетелдіктер толық көлемде медициналық қызмет алады;
• Уақытша тұратын шетелдіктер тек жедел медициналық көмекке тегін қол жеткізе алады.
Құжаттары жоқ мигранттар – ерекше осал топ
Зерттеулерге сәйкес, еңбек мигранттарының шамамен 27 %-ы ресми жұмысқа тіркелмеген. Бұл оларды медициналық сақтандыру мен әлеуметтік қорғаудан тыс қалдырады. Мигранттардың жартысына жуығы өз денсаулығын қанағаттанарлықсыз деп бағалайды.
Алматыда жұмыс істейтін Өзбекстаннан келген еңбек мигранты Фаррухтың айтуынша, ол бірнеше жыл бойы ауырса да дәрігерге барудан қорыққан. «Құжатым дұрыс емес деп ойладым. Ақылы ем қымбат. Соңында ауру асқынып кетті», – дейді ол. Кейін қоғамдық қордың көмегімен тексеруден өтіп, ем алған. Бұл – мыңдаған мигранттың ортақ оқиғасы.
Денсаулық – инвестиция, қауіпсіздік – қамтамасыз ету
Мигранттардың денсаулығын қорғау – қоғамдық қауіпсіздік пен эпидемиологиялық тұрақтылықтың маңызды факторы. Қазақстанның 2023–2027 жылдарға арналған көші-қон саясаты мигранттардың денсаулық сақтау қызметтеріне тең қолжетімділігін көздейді.
