Көненің көзіндей болған қыш құмыралар

Жуырда Ұлытау бөктерінде дәстүрлі «Көкмайса» этно-фестивалі өтті. Әрісі Түркістан облысынан, берісі қазыналы Қаражал өңірі мен жазиралы Жаңаарқадан арнайы көрермендер мен қатысушылар келген айшықты шарада ұлттық құндылықтарымыз дәріптеліп, көпшілікті қызығына кенелтті. Біз осы шараға қатысқан өнер адамдарының пікірлерін алған болатынбыз. Қыш құмыралар Қазақстан жерінде неолит дәуірінен бастап белгілі. Бір қуаныштысы, соңғы кездері осы көненің көзіндей болған қыш құмыраларды, жалпы, қыш бұйымдарын жасауға жастардың да талпыныс жасап жатыр. Солардың бірі қыш бұйымдар жасау шебері – Салтанат Сыздықова. «Көкмайса» фестиваліне келген көшпелі көрмеде осы Салтанат Қуатқызы шеберлік сыныбын өткізіп, қыш құмыраны жасаудың құпиясымен бөліскен еді. – Қазіргі мен жасап жүрген қыш бұйымдары мен көне қыш бұйымдарының айтарлықтай айырмашылығы жоқ, технологиясы бір, бірақ күйдіру процесінде ғана ерекшеліктер бар, ертеректе отқа салып күйдірген болса, мен арнайы пеште күйдіремін, – дейді қыш шебері. Шеберден қыш өнері туралы сұрадық, ұлттық өнер мұрасының қыр-сыры, ерекшеліктері, қолданылу аясы турасында әңгіме қозғадық. – Мен сұранысқа сай таба, құмыра секілді тұрмыстық бұйымдар жасаймын. Бұрын ата-бабамыз қыш бұйымдарды пайдаланған, қазір ғой Қытайдан, басқа елдерден әкелінген шыны ыдыстарға құмар болып кеттік. Олардың химиялық құрамы да бізге белгісіз. Ал балшықтың химиялық құрамы зиянсыз, табиғи өнім. Саз құрамында кальций мол болады екен, сондай-ақ оның құрамындағы радий элементі ағзадағы зиянды заттарды ыдыратуға көмектеседі екен. Жалпы, кейбір Азия елдерінде қыш өнері жақсы жолға қойылған. Мәселен, Үндістан, Өзбекстан халқы қыштан ыдыс жасап, күнделікті тұрмыста пайдаланып отыр… Сонымен бірге кәдесыйларға сұраныс бар. Неше түрлі кәдесый жасауға тырысамын. Ең бастысы, тұтынушының қалтасы көтеретіндей қылып жасаймын. Шағын қыш мүсіндерін, құмыралар, жан-жануарлар мен рулар таңбасы бейнеленген шағын бойтұмарлар жасаймын. Өзіндік қиындықтары да жоқ емес. Ең бастысы бұйымдар жасайтын қышты Алматыдан алдырамын, – дейді Салтанат ағынан жарылып.