2025 жылғы 4 ақпан күні Мемлекет басшысы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің төрағасы Мәдина Әбілқасымованы қабылдады. Президентке қаржы нарығын дамыту саласының былтырғы қорытындылары туралы есеп берілді.
Қасым-Жомарт Тоқаевқа банк секторында тұрақтылық сақталып тұрғаны жөнінде баяндалды. 2024 жылдың басынан бері банктердің активтері 19,7 пайызға, яғни 61,6 триллион теңгеге дейін өсті. Экономиканы кредиттеу 20,9 пайызға немесе 33,8 триллион теңгеге дейін ұлғайды. Банктердің жұмыс істемейтін активтері – 3,1 пайыздан төмен деңгейде.
Агенттік 21 банкке жыл сайынғы қадағалау-бағалау жұмыстарын аяқтады. Сондай-ақ 11 банктің активі сапалық тұрғыдан бағаланып, стресс-тестілеу жүргізілді. Аталған шара банк жүйесі активтерінің 85 пайызын қамтыды. Бұған қоса, 400 миллиард теңге көлемінде мемлекеттің қолдау қаражаты мерзімінен бұрын қайтарылды.
Мәдина Әбілқасымова стрестік активтер нарығын дамытуды көздейтін заңнамалық түзетулер қабылданып, осы тектес активтерді сатуға арналған алғашқы цифрлық платформа іске қосылғанын айтты. Бәсекелестікті күшейту үшін банк секторына Оңтүстік Кореядан, Қатар Мемлекетінен және Біріккен Араб Әмірліктерінен шетелдік банктер тартылды.
Мемлекет басшысына нақты сектор мен бизнес субъектілерін несиелеу туралы мәлімет берілді. 2024 жылы бизнеске берілген кредиттер 16,3 пайызға немесе 13,1 триллион теңгеге дейін ұлғайған. Бұл ретте бизнеске 18,2 триллион теңге сомасына жаңа займдар берілген.
Қасым-Жомарт Тоқаевтың халықтың шамадан тыс кредит алуын төмендету жөнінде берген тапсырмасына сәйкес, 2024 жылғы маусымда кредит беру кезінде тәуекелдерді барынша азайту және қарыз алушылардың құқықтарын қорғау бағытында заң қабылданды. Сонымен қатар 614 мың азаматтың 210 миллиард теңге сомасындағы проблемалық берешегі қайта құрылымдалды, ішінара немесе толық кешірілді.
Агенттік төрағасы азаматтарды қаржылық алаяқтықтан қорғау мақсатында заңнамалық түзетулердің жаңа топтамасы әзірленгенін жеткізді.
Бұдан бөлек, Мемлекет басшысына сақтандыру нарығын цифрландыру нәтижесі таныстырылды. Азаматтардың тұрғын үйлерін апат тәуекелдерінен міндетті сақтандыру моделі әзірленді. Кредиттік рейтинг агенттіктері туралы, Инвестициялық және венчурлық қорлар туралы заң жобалары дайындалды. Кездесу соңында Қасым-Жомарт Тоқаев Агенттікке қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз ету, нақты секторды кредиттеу аясын одан әрі кеңейту, қаржылық қызметтерде тұтынушылардың құқықтарын қорғау тетіктерін күшейту жөнінде бірқатар міндет жүктеді.
Елімізде еңсесін тіктеп келе жатқан саланың бірі – қаржы секторы. Президенттің өзі тікелей бақылап отыр. Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің төрағасы Мәдина Әбілқасымова қаржы секторын дамытудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасын таныстырды. Оның айтуынша, тұжырымдаманың мақсаты – Қазақстанның тұрақты және инклюзивті экономикалық өсуіне және халықтың әл-ауқатын жақсартуға айтарлықтай үлес қосуды қамтамасыз ететін халықаралық кеңістікке интеграцияланған, тұрақты және бәсекеге қабілетті қаржы нарығын қалыптастыру. Осы мақсатқа қол жеткізу үшін 5 негізгі қағидат айқындалған.
Бірінші – қаржы секторын дамытудың экономикалық өсуге оң әсерін қамтамасыз ету. Екінші – қаржылық технологияларды дамыту және инновациялық өнімдер мен қызметтерді енгізу үшін жағдай жасау. Үшінші – қаржы институттары қызметінің орнықтылығы мен үздіксіздігін қамтамасыз етуге бағдарланған қаржылық тұрақтылықты қолдау. Төртінші – бәсекелестікті дамыту және барлық қаржы ұйымдары үшін қызметтің тең жағдайларын жасау. Бесінші – қаржылық инклюзияны арттыру және барлық тұтынушы үшін қаржы өнімдері мен қызметтеріне қол жеткізудің тең жағдайларын ұсыну. Көрсетілген мақсатқа қол жеткізу үшін қаржы секторын дамытудың 7 стратегиялық бағыты айқындалған. Оның 3-еуі кросс-секторалдық сипатқа ие және қаржы нарығының барлық сегменті үшін өзекті және 4 стратегиялық бағыт қаржы нарығының негізгі қатысушылары үшін өзіндік секторалдық міндеттер мен бастамаларды қамтиды.
Сондай-ақ агенттік жақын болашақта қаржылық экожүйені реттеп, жасыл қаржыландыруды» дамытуға күш салып, қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтары мен мүдделерін қорғауды күшейтіп, экономиканы қаржыландыру және банк секторын дамытуды қолға алмақ. Сонымен қатар соңғы жылдары маңызы мен танымалдылығы ерекше артып келе жатқан – сақтандыру, қор нарығы және микроқаржыландыру секторларын дамытудың әдіс-тәсілдері жан-жақты сараланбақ.
«Тұтынушылармен адал жұмысты қамтамасыз ету үшін қаржы өнімін құру кезеңінде тұтынушылар үшін тәуекелдерді анықтауға, тұтынушының қаржылық сауаттылығын ескере отырып, қаржылық өнімдер мен тәуекелдер туралы ақпаратты ашуға, өтініштер беру арналарын кеңейтуге, кері байланыс желісі бойынша дауларды жедел реттеуге бағытталған қаржы ұйымдарының іс-әрекет стандарттары енгізіледі. Қаржылық инклюзияны дамыту шеңберінде мүмкіндіктері шектеулі адамдар мен халықтың жүріп-тұруы шектеулі топтары үшін кедергісіз орта құру, өңірлер бөлінісінде қаржы ұйымдарының бейімделген бөлімшелерінің интерактивті картасының жұмыс істеуі бойынша шаралар қабылданатын болады. Неғұрлым талап етілетін қаржы өнімдерінің шарттарын мүгедек адамдардың мұқтаждықтарына бейімдеу жоспарлануда. Қаржылық сауаттылық деңгейін арттыру үшін халықты цифрлы және киберсауаттылық, жаңа технологияларды пайдаланумен және интернет алаяқтықпен байланысты тәуекелдерден қорғау мәселелері бойынша білім беру бағдарламаларымен қамтуды ұлғайту жоспарлануда», – дейді М.Әбілқасымова.
