Ғылым қазіргі мағынада инновациялық қызмет, сонымен бірге мәдениеттің ішкі жүйесі болып табылады. Сонымен бірге ғылым танымдық әрекет ретінде, білім жүйесі ретінде, ерекше әлеуметтік институт ретінде көрінеді. Ғылым түсінігінің көрсетілген екіұштылығы ғылыми журналистика түсінігінің екіұштылығына әкеледі, оны журналистің ғылым мәселелері мен жетістіктерін бұқаралық ақпарат құралдарында жариялаудағы, халықты оқытудағы, деңгейін көтерудегі кәсіби қызметі ретінде көрсетуге болады.
Болашақта ғылым журналисті мамандығының шығуы ғылыми қызметті қамтитын мерзімді басылымдардың дамуымен, олардың шеңберінің кеңеюімен, контекстінің өзгеруімен байланысты болады.
Ғылым журналисті мамандығының дамуы мен қалыптасуының ең маңызды кезеңі еліміздің тарихындағы кеңестік кезең болды. КСРО-да ғылыми журналист бейнесі салалық білімді насихаттау қажеттілігіне байланысты қалыптаса бастады. 30-жылдары КСРО-да салалық білімді танымал ету. өткен ғасырда «Социалистік ауыл шаруашылығы», «Индустрияландыру үшін», «Техника», «Ағаш өнеркәсібі», «Су көлігі, Көмір», «Құрылыс газеті», «Машина жасау», «Кеңес саудасы» газеттері (1934 жылға дейін. - «Кооперативті өмір» деген атпен) және т.б. . Бұл басылымдардағы ғылыми тілшінің рөлі жалпыұлттық ауқымда өндірістік насихат жүргізу, елді индустрияландыру мен ұжымдастыру барысын азаматтарға түсіндіру болды. Бұл мәселені шешумен 30-жылдардың аяғында - 40-жылдардың басында. салалық тақырыптары бар газеттердің едәуір бөлігі жоғалып кетті.
Сонымен қатар, ғылыми-техникалық білімді жаппай тарату қажеттілігі тек қана артты, бұл арнайы журналдардың қарқынды дамуын ынталандырды. Бұл басылымдарда ғылыми тілшілер техникалық білім беру, мамандардың біліктілігін арттыру, озық тәжірибені насихаттау, мемлекеттік жоспарларды мерзімінен бұрын орындауға үгіт-насихат жұмыстарын жүргізді. Ғылыми журналистер «Өнеркәсіптік энергетика», «Цемент», «Машиналар мен аспаптар», «Сельхозмашина» т.б журналдар арқылы танымдық қызмет атқарды. 30-40 жылдардағы ғылыми журналистер. өткен ғасырда олар жұмысшыларға арналған көптеген бұқаралық техникалық журналдар арқылы оқу және өндірістік функцияларды орындады, соның ішінде: «Машинист»,
1933-1937 жж. жаңа өндірістік қуаттарды игеруде білікті мамандар тапшылығының өткір мәселесі. өнертапқыштарды, мамандарды, техникалық интеллигенция өкілдерін насихаттауды талап етті, оны ғылыми журналистер «жаңа дәуір адамына» арналған эссе түрінде орындады. Сонымен, «Ел» ұранын жүзеге асыруда ғылыми журналистердің қызметі жарық көрген А.Стахановтың, Н.Изотовтың, А.Бусыгиннің, апалы-сіңлілі Виноградовтардың, батыр Челюскиндердің, В.Чкаловтардың, И.Папаниндердің және тағы басқалардың жағымды бейнелері. сіз өз кейіпкерлеріңізді білуіңіз керек. Бұл жағдайда ғылыми ғимараттарды танымал етуді жүзеге асыру үшін ғылыми журналистер персонализация әдісін қолданды.
Осылайша, КСРО-да ғылыми журналистің бейнесі екі бағыт түрінде қалыптасты:
1) өзiн кәсiби қызметте таппаған ғалымдар, негiзiнен тар ғалымдар шеңберiне арналған ғылыми журналдарда мақалалар жазатын;
2) кәсіби қызметін мемлекеттік тапсырыс бойынша білімді танымал ету мәселесіне арнаған журналистер.
Қазіргі кезеңде ғылым журналистінің имиджі келесі тенденциялардың әсерінен қалыптасады: қоғам тарапынан ғылыми-көпшілік тақырыптарға сұраныстың артуы, арнайы БАҚ-та да, өз блогында да жариялау мүмкіндігі, ғылыми-көпшілік тақырыптардың өсуі. ғылым журналисті жалақысының өсуіне байланысты мамандықтың беделі.
Осылайша, ғылыми және ғылыми-көпшілік материалдарды талдау, студенттік БАҚ жаңалықтарына шолу жасау, ғылыми журналист құзыретіне шолу жасау,әне шетелдегі ғылыми журналистиканың даму тарихын зерттеу барысында зерттеу болжамы дәлелденді. Бұл ғылыми журналистика саласында жұмыс істейтін заманауи бұқаралық ақпарат құралдары ғылыми білімнің танымалдылығының артуына ықпал етіп, ғылымға құбылыс ретінде ерекше көзқарасты қалыптастырады деген қорытындыға келді. Ғылыми журналистиканың кәсіби қызмет саласы ретінде қалыптасу және даму процесі кеңестік кезеңдегі танымал болғаннан кейін өзінің қайта жандануын бастан кешіруде. Ғылым журналисті мамандығы кәсіби сала ретінде қазіргі таңда қоғам сұранысына ие, онымен бірге ғылыми журналистика сияқты оқу бағытының беделі де артып келеді, өйткені ғылым жетістіктері туралы білімдерді қалың жұртшылыққа таныстыру, ғылымның оң имиджін қалыптастыру, онымен айналысу осы мамандыққа байланысты.жаңа адамдар.
Ғылыми жаңалықтар туралы сапалы әрі сауатты журналистік материалдар қалыптасып қалған ғалымдарға өз білімін қалың бұқараға жеткізуге, сол арқылы халықтың ғылыми мәдениетін, сауаттылық деңгейін қалыптастыруға мүмкіндік береді. Ғылыми-көпшілік материалдар болашақ ұрпақтың интеллектуалдық жүктерін құрайды, қызықты форматта оқу барысында әртүрлі ғылыми білім алатын және ғалым болып, ғылымға үлес қосатын үміткерлерді жоғары оқу орындарына тартуға көмектеседі [3].
Ғылыми журналистиканы бұқаралық ақпарат құралдарында ғылымның проблемалары мен жетістіктерін көрсету, халықты оқыту, бұқаралық коммуникациялардағы білім деңгейін көтеру, қарапайым деңгейде білім жүйесін қалыптастыру жөніндегі журналистің кәсіби қызметі ретінде елестетуге болады.
Ғылыми журналистиканың біртұтас медиа-кеңістіктің құрамдас бөлігі ретінде өзіндік даму болашағы бар. Ол ғылыми еңбектерді бейімдеп, жалпы оқырманға қолжетімді ете отырып, ғылыми білімді ерекше әлеуметтік институт ретінде көрсетуге көмектеседі.
ЖАНСАЯ ТОЛҚЫНБЕК
