2020-2025 жылдарға арналған индустрияландыру бағдарламасынан не күтіледі? Осы туралы тарқата жазсақ. Жаңа мемлекеттік бағдарламаның мақсаты ішкі және сыртқы нарықтардағы өңдеу өнеркәсібінің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етуге арналған.
Бұл мақсатқа қол жеткізу үшін келесі міндеттер қойылды: ішкі және сыртқы нарықтарда сұранысқа ие өңделген тауарлар номенклатурасын кеңейту және өндіріс көлемін арттыру;
базалық өндірістерді дамытуды ынталандыру және стратегиялық жобаларды іске асыру арқылы өнеркәсіптік қуаттылықтарды ұлғайту;
өңдеу өнеркәсібінің салаларының технологиялық дамуын және цифрландырылуын қамтамасыз ету.
ИИД МБ екі бесжылдығының тәжірибесін ескере отырып, елімізде индустрияландырудың одан әрі дамуына ықпал ететін жаңа тәсілдер әзірленгенін айта кеткен жөн.
Бірінші кезекте, ішкі нарықты сапалы өніммен қанықтыруға және экспортқа шығуға бағдарланған өңдеу секторының тиімді кәсіпорындарына баса назар аударылады. Сонымен қатар мемлекеттік қолдаудың бөлек-бөлек құралдарынан бизнестің қарсы міндеттемелері мен жауапкершілігінің есесіне дамуды кешенді ынталандыру жүйесіне көшу де маңызды болады. Бұдан басқа, салалық қағидаттан нақты басымдыққа ие тауарларды анықтауға көшуді, сондай-ақ құнын құруда ғаламдық тізбекті проактивті құрастыруға назар аударуды ескеру қажет.
Бұл міндеттерді іске асыру келесі нысаналы индикаторларға қол жеткізуге мүмкіндік береді: еңбек өнімділігінің 1,6 есе нақты өсуіне (11,8 млн теңгеден 19,2 млн теңгеге дейін немесе $35,3 мыңнан $55,9 мыңға дейін);
өңдеу өнеркәсібіндегі экспорт көлемінің 1,9 есе өсуіне ($15,8 миллиардтан $29,5 млрд дейін);
негізгі капиталға инвестициялардың 1,6 есе нақты өсуіне (1 247,2 млрд теңгеден 2 041,6 млрд теңгеге дейін немесе $3,6 млрд-тан $5,9 млрд-қа дейін);
Экономикалық күрделілік индексін арттыруға.
Тәуелсіздік алғаннан кейін алғашқы кезеңде Қазақстан жаппай индустрияландыруға бағыт алды. Негізгі даму бағыты өңдеу өнеркәсібі болды, кейін ол елімізде өнеркәсіптің өсуінің негізгі драйверіне айналды. Индустрияландыру жылдары мыңдаған жаңа заманауи жоғары технологиялық өндірістер құрылды, олар жаңа өнімдердің жүздеген түрлерінің шығарылуын қамтамасыз етіп, мыңдаған жұмыс орындарының құрылуына ықпалын тигізді.
Өңдеу өнеркәсібінің өндірісінің алдыңғы қатарлы өсу қарқыны қол жеткізілді, еңбек өнімділігі 1,3 есе, өнеркәсіп кәсіпорындарының негізгі капиталына салынған инвестициялар ағыны 2,1 есе өсті. 2009-2020 жылдарға арналған өңдеу өнеркәсібінің жалпы қосылған құнының нақты өсуі 48% құрады.
Соңғы жылдары өңдеу өнеркәсібінің өндірісінің металлургия (44,4%), инженерлік (10,5%), химия өнеркәсібі (3,9%) басымдықты жалғастыруда.
Индустрияландырудың екі жылдық жоспарлары жыл сайын өңдеу өнеркәсібіндегі жұмыс өнімділігінің орташа жылдық өсу қарқыны 13,4% құрады, бұл тау-кен өнеркәсібінің (5,4%), құрылыс (8,0%), қаржы секторы (4,6%), көлік және сақтау (11,2%), қызметтер секторлары (11,2%).
2020 жылдан бастап үшінші индустриялық-инновациялық даму бағдарламасын іске асыру басталды, ол келесі қағидаттарды ұстанады:
- индустриялық-инновациялық саясаттың сабақтастығы;
- тиімді өндірушілерді қолдау;
- «қарапайым заттар экономикасын» дамыту;
- индустриялық-инновациялық және кеңістіктік дамуды біріктіру;
- индустриялық-инновациялық даму және цифрлық технологиялардың синергиясы.
Инновациялық экономикаға көшу ғылыми және қолданбалы зерттеулер, стартаптарды қолдау, алдыңғы қатарлы технологияларды беру, венчурлық экожүйе құру және т.б. мәселелерді қарастырады.
Үстіміздегі жылы 26 ақпанда Қазақстан Президенті Қ.Тоқаев Қазақстанның 2025 жылға дейінгі жаңа Ұлттық даму жоспарын бекітті, сонымен қатар елдің 2025 жылға дейінгі ұлттық басымдықтарын анықтады.
Еліміздің алдында индустрияландырудың үшінші кезеңінде өңдеу өнеркәсібіндегі жоғары сапалы өсудің міндеттері тұр. Бұл міндеттер жаһандық сипаттағы және аймақтық процестердің сыртқы сынақтарына да қатысты.
