Ішкі нарықты қорғау экспортты қолдауды білдіреді. Себебі ішкі нарық өз тауарларымыздың сапасы мен санының артуына жол ашады. Ішкі нарық дамымай, өзгелерге қол жаюды, өзге мемлекеттерге ақша құюды тоқтата алмаймыз. Ол деген үлкен шығын. Экономикаға тосқауыл. Осыған орай, елімізде Ішкі нарықты қорғау үшін отандық тауар өндірушілердің тізілімі енгізілетін болады. Премьер-Министр Олжас Бектеновтің төрағалығымен өткен Үкімет отырысында қазақстандық тауар өндірушілерді қолдау шаралары қаралды.
Үкімет Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың жер қойнауын пайдаланушылардың, квазимемлекеттік және мемлекеттік сектордың сатып алу саласындағы жергілікті өнімдер мен қызметтердің үлесін 60%-ға жеткізу туралы тапсырмасы бойынша жүйелі кешенді жұмыстар жүргізіп келеді.
«Тізілімге өнім шығарып отырған, өндірістік қуаттары жетерлік, әрі қарай даму үшін әлеуеті мен жоспарлары бар нақты кәсіпорындардың ғана енуі өте маңызды. Тізілімге енген кәсіпорындар мемлекеттік қолдау шараларын басым тәртіппен алатын болады», – деп атап өтті Олжас Бектенов.
Бұл ретте оларға өндірісті жаңғырту, еңбек өнімділігі мен бәсекеге қабілеттілікті арттыру, жалақыны өсіру бойынша қарсы міндеттемелер қойылады. Кәсіпорындар қызметіне мониторинг жүргізу цифрлық скрининг негізінде – сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін азайту үшін онлайн режимінде жүзеге асырылатын болады.
Президенттің өзі «Біздің елдегі ішкі нарықты қорғау деңгейі төмен» деді. Ұлттық бизнестің мүддесін қорғау керектігі де ескертілді. Бұл туралы Қазақстан халқына Жолдауын жариялау кезінде Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев баса айтты.
«Қазір көптеген елдер ішкі нарықты қорғау шараларын белсенді қолданады. Дамыған мемлекеттердің өзі протекционистік өнеркәсіп саясатына көшті. Дүниежүзілік сауда ұйымының бағалауынша, біздің елдегі ішкі нарықты қорғау деңгейі төмен, небәрі 128 тарифтік емес шара. Сондықтан, біз сауда-саттық саясатында жаңа әрі батыл қадам жасауымыз керек», – деді Қасым-Жомарт Тоқаев. Одан кейін Президент отандық өндірістерді қолдау тақырыбына тоқталды.
«Мемлекет отандық өнім өндірушілерді қорғауға міндетті. Бұл – біздің экономикамыз өзгелер үшін жабық деген сөз емес. Экономикамыз басқа елдерге әрдайым ашық болуға тиіс. Бірақ ұлттық бизнестің мүддесін қорғау керек», – деді Мемлекет басшысы.
Ішкі нарықты қолдау мақсатында қазақстандық тауарлардың Бірыңғай тізілімін құру бойынша жұмыс жүргізілуде.
«Қазақстанда өндірілетін тауарлар мен оларды өндірушілер туралы ақпаратқа қол жеткізудің бірыңғай нүктесін қамтамасыз ететін «СТ-KZ» сертификаттары мен Индустриялық сертификаттың орнына қазақстандық тауарлардың Бірыңғай тізілімін құру бойынша жұмыс жүргізілуде», – деді ҚР Өнеркәсіп және құрылыс министрі Қанат Шарлапаев Парламент Мәжілісінде өткен Үкімет сағаты барысында.
Жалпы Мемлекет басшысының тапсырмасын орындау үшін өңдеу өнеркәсібінде: отандық өндірушілермен офтейк-келісімшарттардың үлесін 10%-ға дейін ұлғайту, реттелетін сатып алулардағы елішілік құндылық үлесінің 60%-ға дейін қол жеткізу жоспарлануда.
2023 жылы мониторинг субъектілері 25,9 трлн теңгеге тауарлар, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді, оның ішінде отандық тауар өндірушілерден 12,9 трлн теңгеге сатып алынды. Елішілік құндылық үлесі 49,7% құрады.
Бұдан басқа, отандық өндірушілерді қолдау бойынша тәсілдерді жетілдіру мақсатында ірі кәсіпорындардың – жер қойнауын пайдаланушылар, үйе құраушы кәсіпшілер, ұлттық компаниялар, табиғи монополия субъектілері жергілікті қамту бойынша, офтейк-шарттар жасасу көрсеткіштер, ШОБ белдеуін құру және әлеуметтік қамсыздандыру сияқты отандық өндірушілерді қолдау шараларын қамтитын елішілік құндылықты дамыту Бағдарламаларын қабылдау жөніндегі міндеттемелерін көздейтін заңнамалық түзетулер әзірленді.
Мемлекет басшысы Жолдауда терең өңдеу тәсілдерін меңгеру қажет екенін ерекше атап өткен еді.
https://dalanews.kz/kz/article/talgat-isqaqov-otandiq-ondiristi-damitu-ushin-ishki-nariqti-qorgau-qajet.html сайтына берген сұхбатында, инвестор тартып, аймақтарды өркендету үшін қандай әрекет жасалуы керегін «Bal Tekstil» кілем фабрикасының бас директоры Талғат Ысқақов былайша өрбітіпті. Кәсіпкердің айтуынша, отандық өндірісті дамытып, инвестор тарту үшін бірінші кезекте ішкі нарықты қорғау қажет.
«Мысалы көршілес Өзбекстанда ішкі нарық қорғалғандықтан, өндірісі жақсы дамып жатыр. Ол жақта шетелден келетін дайын өнімдерге кедендік баж салығы жоғары. Ал бізде импорттық тауарларға баж салығы төмен. Осы себепті бізге шетелден дайын өнім әкеліп сатқан тиімді. Отандық өндірісті дамытып, өз бұйымдарымызды шығару қиын. Шетелдік өндірушілермен бәсекелесу оңай емес. Сондықтан өзімізден шығатын өнімдердің шетелдік баламасы болса, жолына акциз не қосымша салық секілді кедергі қою керек. Оны белгілі бір мерзімге, 5-10 жылға қойса болады. Яғни бастысы аяққа тұрып кетуге көмектесу қажет», – дейді Талғат Ысқақов. «Жалпы алғанда, бізде мемлекет тарапынан отандық өндірушілерге қолдау жақсы. Жеңілдетілген несиелер, жер телімдері – бәрі бар. Жетпей тұрғаны – ішкі нарықты қорғау ғана. Осы әрекет болмағандықтан, инвесторлар қызықпайды. Келесі бір айтатын жайт: шикізат күйінде шетелге сатуға тыйым салған жөн. Мәселен оңтүстікте мақта егіледі. Соны шикілей сатуға тыйым салу керек. Сонда ғана мақтадан – жіп, жіптен мата жасалады. Сол кезде мемлекеттен тікелей қолдау керек болады. Қолда бар затты тереңдетіп өңдеуге мүмкіндік қажет» депті.
