Тұрақты дамудың 6-шы мақсаты

Дүниежүзілік су күні жыл сайын тұщы су ресурстарының маңыздылығына назар аудару және олардытұрақты басқаруды насихаттау үшін атап өтіледі.

Бұл күн тұрақты даму (ТДМ) саласындағы 6-мақсатқа қолдау көрсету үшін жаһандық су дағдарысын еңсерубойынша шаралар қабылдауға мүмкіндік береді: 2030 жылғақарай су ресурстары мен санитарияға қол жетімділігін жәнеұтымды пайдаланылуын қамтамасыз ету.

Ағымдағы жылы әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың Тұрақты даму бойынша ЮНЕСКО кафедрасының студенттері, магистранттары мен оқытушылары Дүниежүзілік су ресурстары күнін атап өтті. Су саласының мамандары шақырылып "Сумен жабдықтау және санитарияны экологиялық реттеу және бақылау" тақырыбында халықаралық дөңгелек үстел ұйымдастырды.

Таза және қол жетімді су өмірдің ажырамас бөлігі болып табылады. Қазір жер шарының 40% - дан астамы су тапшылығынан зардап шегуде. Осы уақытқа дейін миллиондаған адамдар, әсіресе балалар әлі де сапасыз сумен жабдықтау, санитарлық тазалық және гигиена ауруларынан қайтыс болады.

Таза су мен санитарияға тұрақты қол жеткізу үшін суды пайдаланудың неғұрлым тиімді технологияларын жергілікті енгізуден және тиісті инфрақұрылымды қамтамасыз етуден бастап, халықаралық шаралар қабылдауға дейінгі барлық деңгейлерде өзара әрекет ету қажет.

Суды пайдалану проблемалары туралы хабарландырудеңгейін арттыру өте маңызды. Суды пайдалану тиімділігінсу алу және ағынды суларды бұру саласындағыинновациялық технологияларды дамыту, сондай-ақ қайтапайдаланылатын судың үлесін және оны тек ауыз су үшінғана емес, сонымен қатар технологиялық жәнеауылшаруашылық қажеттіліктері үшін өңдеу сапасынарттыру арқылы көтеруге болады. Бұл ретте халықтыңбарлық топтары үшін жаңа технологиялардыңэкономикалық қолжетімділігі маңызды рөл атқарады.

Тұрақты дамудың алтыншы мақсаты «Таза су жәнесанитария» бағытына арналған. Негізгі мақсаты су ресурстары мен санитарияның барлығына қол жетімділігімен ұтымды пайдаланылуын қамтамасыз ету.

Тұрақты дамудың 6-шы мақсаты «Таза су жәнесанитарияның» міндеттері мен көрсеткіштерін атап өтейік:

6.1 Қауіпсіз және арзан ауыз су. 2030 жылға қарайбарлығы үшін қауіпсіз және арзан ауыз суға жалпыға бірдейжәне тең қол жеткізуді қамтамасыз ету. Көрсеткіші: ауызсудың қауіпсіз көздеріне қол жеткізе алатын халықтыңүлесі.

6.2 Тиісті санитарлық-гигиеналық құралдарға жалпығабірдей және тең қол жеткізуді қамтамасыз ету. 2030 жылғақарай тиісті санитарлық-гигиеналық құралдарға жалпығабірдей және тең қол жетімділікті қамтамасыз ету жәнеәйелдер мен қыздар мен осал адамдардың қажеттіліктерінеерекше назар аудару. Көрсеткіші: қауіпсіз санитарлықжағдайларға қол жеткізе алатын халықтың үлесі.

6.3 Судың сапасын арттыру, қалдықтардың төгілуінжою және қайта өңдеу көлемін ұлғайту. 2030 жылға қарайластануды азайту, қалдықтарды төгуді жою және қауіптіхимиялық заттар мен материалдардың шығарындыларыназайту, тазартылмаған ағынды сулардың үлесін екі есегетөмендету және бүкіл әлемде ағынды суларды қайта өңдеумен қауіпсіз қайта пайдалану көлемін едәуір арттыруарқылы судың сапасын жақсарту. Көрсеткіші: Тиістікөлемде тазартылатын сарқынды сулардың үлесі. Орташакөрсеткіштер бойынша қанағаттанарлық сапалы суы бар су айдындары.

6.4 Суды пайдалану тиімділігін арттыру және тұщысуды алу мен беруді қамтамасыз ету. 2030 жылға қарайбарлық секторларда суды пайдалану тиімділігін едәуірарттыру және су тапшылығы мәселесін шешу және су тапшылығынан зардап шегетін адамдар санын айтарлықтайазайту үшін тұрақты тұщы су алу мен жеткізуді қамтамасызету. Көрсеткіштері: Уақыт өте келе суды пайдаланутиімділігін арттыру. Су режимінің кернеу деңгейі: тұщысуды алу мөлшерінің, тұщы су ресурстарының жалпы қолжетімді мөлшеріне қатынасы.

6.5 Су ресурстарын кешенді басқаруды қамтамасыз ету.2030 жылға қарай барлық деңгейлерде, оның ішінде қажетболған жағдайда трансшекаралық ынтымақтастық негізіндесу ресурстарын кешенді басқаруды қамтамасыз ету.Көрсеткіші: Су ресурстарын басқару тетіктерін енгізудәрежесі. Аумағында су ресурстарын басқару саласындағыынтымақтастық бағдарламалары жұмыс істейтінтрансшекаралық су бассейндерінің үлесі.

6.6 Сумен байланысты экожүйелерді қорғауды жәнеқалпына келтіруді қамтамасыз ету. Тауларды, ормандарды, сулы-батпақты жерлерді, өзендерді, сулы қабаттар мен көлдерді қоса алғанда, сумен байланысты экожүйелердіқорғауды және қалпына келтіруді қамтамасыз ету.Көрсеткіші: уақыт өте келе су экожүйелерінің таралуыныңөзгеруі.

6.a Дамушы елдерде сумен жабдықтау және санитария саласындағы қолдауды кеңейту. 2030 жылға қарай дамушыелдердің жер үсті ағындарын жинауды, суды тұщыландыруды, суды пайдалану тиімділігін арттыруды, ағынды суларды тазартуды және қайта өңдеу және қайтапайдалану технологияларын қолдануды қоса алғанда, суменжабдықтау және санитария саласындағы қызмет пен бағдарламаларды жүзеге асырудағы әлеуетін нығайту ісіндехалықаралық ынтымақтастық пен қолдауды кеңейту.Көрсеткіші: бюджеттік жоспар шеңберінде су пайдаланумен санитарияны дамытуда мемлекеттік қолдаудың ауқымы.

6.b Су шаруашылығы мен санитарияны жақсартудажергілікті қауымдастықтарды қолдау Су шаруашылығы мен санитарияны жақсартуға жергілікті қауымдастықтардыңқатысуын қолдау және нығайту. Көрсеткіші: Су ресурстарымен санитарлық жағдайларды басқаруға жергіліктіқоғамдастықтардың қатысуы үшін ұйымдастырылған жәнеенгізілген іс-шаралар мен рәсімдермен жергілікті әкімшілікресурстардың үлесі.

Осы мақсаттарды жүзеге асыру арқылы сапалы жәнесанитарлы таза суға қол жеткізуіміз қажет.

Жыл сайын судың сапасыздығынан, санитария мен гигиенадан 1,4 миллион адам қайтыс болады. Бүгінгі таңдаәрбір төртінші адам — бүкіл әлем бойынша 2 миллиард адам-қауіпті ауыз суды қолданады. Әлем халқыныңжартысына жуығы - 3,6 миллиард адам-қауіпті санитарлықжағдайда тіршілік етуде. Дүние жүзінде тұрмыстық ағындысулардың 44% - ы қауіпті, тазаланбайды. 2050 жылға қарайсуға деген жаһандық сұраныс 55% - ға артады депболжануда.

Таза және қауіпсіз ауыз суға деген мүмкіншілікадамның негізгі сұраныстарының бірі. Осы мақсатқа жетуүшін ауқымды жұмыс атқаруымыз қажет.

Шара соңы студенттерге арналған су тақырыбыбойынша сұрақ-жауаптары бар викторинамен аяқталды.Іс-шара өте тартымды өтті.

Қазір ауыз суға деген сұраныс күн санап өсуде. Судың, біріншіден, санитарлық жағынан сапасы жоғары болуықажетті, екіншіден, суды үнемді пайдалануымыз керек.

Жеке елді аймақты таза сумен қамтамасыз етупроблемалары тек сол елге ғана қиындық әкелмей бүкіләлемдік дағдарысқа үлес қосады. Сондықтан да мұндайдағдарыстық жағдайларды шешу бүкіләлемдік бірлесіп іс-әрекет жасауды талап етеді.