Студент кезден таныс хирург досым бар. Білікті маман. Иманды азамат. Жақында екеуіміз жолығып, Астанада бір түріктің кафесінде шай іштік. Әңгіме арасында айтқан досымның мына әңгімесі есімнен шығар емес.
«Қырық жыл қырғын болса да ажалды өледі» деген рас екен. Соған көзім жетті.
Көпшілік жұрт біле бермес, бір ғана хирургия бөліміне күндіз-түні жарақат алған адамдар жүздеп түсіп жатады. Апатқа ұшыраған, мұзға құлап сүйегі сынған, аяқ-қолы үсіп кеткен, отбасылық жанжалдан басы жарылып, көзі шыққан, түнгі клубтардағы төбелестен жағы сынған, пышақталған, көп қой айта берсем. Адам бәріне үйренеді екен.
Басында шошитынмын. Ота жасағанда қолым дірілдеп, жүрегім лобып, денем тітіркеніп мазам қашатын. Қазір үйреніп алдық қой, әйтсе де небір тағдырлар көз алдыңнан өтіп жатқанда, неше түрлі ойға қаласың.
Адам баласының ғұмырының осыншалықты қысқалығына, сол қысқа ғұмырды мән-мағыналы емес, көбіне, алдамшы қызыққа арнайтындарға жаның ашиды.
Отбасыдағы тәрбиенің кемдігі ме, әлде араласатын орталары жаман ба, кім білсін, әйтеуір отаға әкелінетіндердің көпшілігі арақ пен түрлі наркотиктердің құрбандары.
Жанжалдасады, ақырында пышаққа жүгінеді. Болмаса бірін-бірі мылтықпен атады. Уыздай жап-жас қыз-жігіттер көпшілігі. Не жетпейді осыларға дейсің ішіңнен. Бір-бір үйдің шырақтары емес пе?
Ешбір ата-ана баласына сен «жаман бол» демейтін шығар. Ұл мен қыз әке-шешеден көргенін істейді. Отбасында арақ-шарап ішіле ме, міндетті түрде балалары оны қайталайды. Өзі темекі шегіп, арақ ішетін адам балаларына «сендер менің жолыммен жүрмеңдер» деп айта ала ма? Айтса да күлкілі ғой!
Көздері жәудіреп, ішектері шұбатылып ота үстелінде жатқан жастарды көргенде болашаққа алаңдайсың. Қайда бара жатырмыз деген үрейлі ой иектейді. Жамандыққа қимайсың. Қаракөздеріміз көп кездеседі.
Апатқа түсіп, болмаса жазатайым құлап, сырқаты меңдеп отаға түсетіндерді тағдырдың жазуы дейік, ал пышақталып, ауыр соққыдан бауыры мен бүйрегі езілгендерді тағдырға жатқызу дұрыс па? Олар – өз-өздеріне қастандық жасағандар! Алланың тыйғандарынан тыйылмай, шайтанның жетегіне ергендер ғой».
Досымның жүзіне көз салып едім, қабағы түйіліп кеткен екен. Терең ойға берілген секілді. Сөзін бөлгім келмеді.
Сәлден кейін алдындағы кесесін қолына алып, шайдан бір ұрттап қойып былай деді:
– Кеше түнде «жедел жәрдем» көлігімен шұғыл түрде бір жігітті алып келді. Денесінде сау-тамтық жер жоқ. Пышақты сұға берген, сұға берген. Қан көп кеткен. Сұлқ жатыр. Дене бітімі спортшыға келеді. Шып-шымыр! Бұлшық еттері буылтық-буылтық!
Жүрегі ғана ақырын соғады. Денесі мұздап барады. Адам деген ит жанды деген рас-ау. Құр сүлдері ғана жатыр. Бозторғайдай шырылдаған жаны бозбаланы тастап кетуге қимай аласұрып жатқандай!
Түнгі кезекшілікте едім, жедел іске кірістік. Медбике қыздар мен көмекшілерім жүгіріп жүр. Әр секунд алтыннан қымбат!
Қорда тұратын, ең қиын сәтте ғана құюға рұқсат етілетін сапалы қан құрамын ақырын денесіне жіберіп жатырмыз. Тірі адамның белгісі білінбейді.
«Биссмиллә» деп отаға кірістім.
Досым басын шайқап, сол сәттегі сезімнен айыға алмай тағы біраз уақыт үнсіз отырды. Көңіл күйін бұзғым келмей, даяшы қызды шақырып бір шәугім шайға тапсырыс бердім.
– Жиырма жылдық тәжірибемде түрлі деңгейдегі жарақаттарға ота жасадым, алайда, денесіне 37 жерден пышақ кірген адамды алғаш кездестіруім. Бұл енді адам сенгісіз оқиға ғой, – деп ол маған қарады. Таңданысымды жасыра алмай басымды шұлғи бердім.
– Ота үш сағаттай жасалды. Өте ауыр ота болды! – деп әңгімесін өрбітті ол.
– Ересек адамның бойында шамамен бес литр қан болатын болса, соның жартысынан көбі сыртқа ағып кеткен ғой. Жас жігіт қансырап құлаған. Жүректің мықтылығымен ғана жатты алдымда.
Пышақ кірген әр жараның аузы ұйыған қою қара қан. Ота жасардың алдында әр жараның бетін залалсыздандыруға көп уақыт кетті.
Пышақ дегенім жалпы атау, істік секілді бір затпен (кейін білдім ғой, аяқ киім тігуге пайдаланатын біз екенін) жігіттің алдынан да, артынан да сұққылаған. Бауырға, бүйрекке, қарынға, кеудеге, қара санға, жамбасқа, жауырынға, алақанға, мойынға, басқа, бетке, құлаққа дейін пышақ пен біз кірген. Мұрын мен ерінді пышақтың жүзі осып өткен. Сол жақ қолдауға да пышақ кірген. Жігітті Алла сақтаған екен. Жүрекке сәл ғана жетпей қалыпты…
ОРАЛУ
Жігіт реанимация бөлмесінде екі күн жатты. Шынымды айтайын, мен оны өлдіге шығарып қойдым. Мынадай аяусыз пышақ жарақаты мен ауыр отадан кейін мыңның бірі ғана тірі қалар.
Әдеттегідей қылмыстық істермен айналысатын тергеушілер келді. Жауап алатын жігіт хал үстінде жатыр. Не істейді, дәлізде отырып-отырып кетеді. Айтпақшы, ауыр отадан шаршап шығып келе жатсам, ұзын бойлы сақалды жігіт пен орамалдағы келіншек дәлізде алдымнан шықты. Екеуінің де көздері қызарып кетіпті. Ұйықтамай таң атырғандары байқалып тұр.
– Дәрігер, айтыңызшы, тірі қалуға мүмкіндігі бар ма? – деді келіншек.
– Сіздер кімі боласыздар?
– Мен апасымын, мына жігіт жездесі.
– Өте ауыр ота жасалды. Қан көп аққан. Дегенмен жүрегі соғып жатыр. Бәрі бір Алланың қолында! Көрешегі болса тірі қалады. Біз қолдан келгеннің бәрін істедік! – дедім де кете бардым.
– Нағашыбай, – деді досым, – қазақ деген әулие халық қой! Дана халық! Әр сөзі тағылым! «Көресіңді көрмей, көрге кірмейсің» деп қалай дөп айтқан. Мен айтып жатқан оқиға соның жарқын көрінісі!
Қазір айтуға оңай, басыңнан кешіп көрсең зәрең ұшады! Негізі нұрлы өмірді құнсыздандыратын өзіміз. Бәлеге де, жалаға да өзіміз барып ұрынамыз! Сақтансаң ғана сақтаймын деген Алланың сөзіне құлақ аспаймыз.
Әлгі жігіт жансақтау бөлмесінде екі күн сұлқ жатты. Үміт те аз.
Медбикелер жансақтау бөлімінде жатқан адамдарды көзден таса қылмайды. «Жүріп кетсе» хабарын береді.
Бір күн өтті. Жаманат хабар жоқ. Екінші күні азанда өзім келіп жігіттің білектегі тамырын ұстап, күретамырын басып көрдім. Денесі жыли бастапты.
Әпкесі мен жездесі аурухана дәлізіндегі үстелде кіріп-шыққан дәрігерлердің қас-қабағына қарап азаннан кешке дейін отырады. Қай кезде үйлеріне барып келетінін білмеймін. Қастарынан үнсіз өттім. Екеуі де маған телміре қарайды. Бірдеңе деп айтуға әлі ерте. «Жатыр» дедім салқын ғана. Үміттендіріп қайтем. Бәрі бір Алланың қолында!
Үшінші күні бесін шамасында медбике жансақтау бөлмесіндегі жігіттің аяқ-қолына жан біте бастағанын хабарлады. Мен барғанда кезерген ерні дірілдеп, көзі мөлдіреп жатыр екен.
Адам баласына дүниеде қуаныш сыйлаудан артық не болуы мүмкін. Ештеңе де.
Біздің қоғамға да жетпей жатқаны сол ғана. Әйтпесе не жетпейді? Бәрі бар. Аяқ-қолың балғадай! Тек мейірім жағы кемшін…
Сол күнгі жездесі мен әпкесінің маған қайта-қайта алғыс айтып, қуаныштан жүздерінің бал-бұл жанғаны көз алдымнан кетпейді.
Манадан жүзі тұнжырап отырған досымның осы сәттегі бейнесіне сүйсіне қарадым. Қандай бақытты жан! Өз мамандығына адалдығын айтсаңшы!
Есіме Мұқағали ақынның:
«…Әлдекімнің үні естілді анау шеткі бөлмеден,
Үні естілді, демек тірі... демек тірі... Өлмеген...
Абайсызда бөлмеге енген ажал екен, Қарындас
Өмір – өлім ортасында тұра қалды көлденең» деген өлеңі түсті.
Досым қою шайды сораптай ішті. Жүзі де нұрланып шыға келді. Не ойлап отыр екен, ә! Мен білсем, досым бір адамның өмірін сақтап қалуға үлес қосқаны үшін өзіне дән риза!
– Өте сауапты іс істеген екенсің, – дедім ризашылығымды жасыра алмай. Қазақ мұны өліп-тірілу дейді ғой. Таңғажайып оқиға екен. Отыз жеті жерден пышақтайтындай сорлы бала не бүлдіріп қойды екен?
– Иә, палатаға шыққан соң ол жігіттің ота жасалған жерлерін қадағалап, дәкелерін ауыстырып, хал-жағдайын біліп отырдым.
Жастың аты жас қой, тез күш жинады. Өзі спортшы. Айналдырған екі-үш күнде аяғына мінді. Тұйықтау екен. Ашылып көп сөйлемейді. Бір-екі мәрте сөзге тартып көріп едім, шолақ қайырды.
Уақыт зымырап өтіп жатты. Жігіт те күш-қайратын бойына жинап қатарға қосылды.
«Тихий час» мезгілі еді, қағаз құжаттарды толтырып бөлмемде отыр едім, біреу есік қағады. Ашсам, әлгі жігіт.
– Аға, ертең ауруханадан шығайын деп жатырмын. Сізге рақметімді айтайын деп келдім. Мені өлім аузынан алып қалыпсыз. Жездем мен әпкем айтты. Жақсылығыңызды қалай қайтарсам екен?
– Бауырым, маған ештеңе де керек емес. Мен өзімнің жұмысымды істедім. Ол үшін мемлекеттен айлық аламын. Гипократтық антыма адал болуым керек!
Сені аман алып қалған мен емес, Алла Тағала! Мен жай ғана себепкермін. Дегенмен көрешегің бар екен. Дәм-тұзың таусылмаған екен. Енді абайлап жүр. Арақ-шараптан аулақ жүр. Жамандықтың бастауы солар да…
– Иә, аға, мен жанашыр жандардың ақылын тыңдамадым ғой. Жездем мен әпкемнің сөзін құлаққа да ілмедім. Басқа тиді ғой, аға!
Жігіт қарсы алдымдағы үстелге келіп отырды.
ҚАНДЫ ОҚИҒА ҚАЛАЙ БОЛДЫ?
– Сол түні 30 жасқа толғанымды дос-жарандарыммен түнгі кафеде атап өттім. Арақ пен сыраға тойып алған қыз-жігіттер еліріп, екіленіп менің бетімнен сүйіп, арқамнан қағып мәре-сәре болды. Түннің бір уағында бірін-бірі құшақтап, бірін-бірі сүйрелеп у-шу болып тарқасты.
«Шығасыға иесі басшы» деген бар ғой, мені де шайтан иектеп, түнгі клубтардың біріне қалай барғанымды өзім де білмеймін.
Бір есімді жисам, жүздері таныс балалармен наша шегіп отырмын. Төбелесті ақша сұрап мен бастадым. Алдымда отырған баланы бір ұрып сұлатқаным еміс-еміс есімде.
...Ары қарай ештеңе білмеймін. Есімді бір жисам, он шақты бала қоршап алған, қолдарында бір-бір пышақ, бір-бір біз.
Өзімше қорғанып жатырмын. Қайдағы, денем ду-ду етеді. Пышақ пен бізді жан-жағымнан сұққан сайын, шоршып түсем. Түсім бе деп қоям. Түсім болса екен деп қоям. Кіжіне, боқтана тап берген бұзақылар түс емес, өңім екенін есіме салып, қолдарындағы пышақтары мен біздерін аямай сұққылайды.
Тықсырып барады. Екі-үшеуіне шамам келгенімен, тобырға не істей аламын? Амал жоқ, көлік жүріп жатқан тас жолға қарай қорғана қаштым. Түн ортасы болса да, көшенің шамдары самаладай жарық. Бірақ көлік аз. Тас жолдың тап ортасынан бір-ақ шықтым. Аналар қоршап алған. Көздері қанталап, есіріктеніп кеткен. Мен есімді жия бастадым. Алқынып қалыппын. Көкірегім удай ашиды. Тынысым тарыла бастағандай, денемнің сау-тамтығы жоқ. Қан саулап балағымнан ағуда. Кенет бажылдаған сигнал дауысы шықты. Дәу «Джип» көлігі.
Аналар осы сәтте аңтарылып қалғандай болды. Не істеп жатқандарын енді бағамдағандай жан-жаққа қаша жөнелді. Мен де тұра қаштым. Құтқарушыларыма алғыс та айтқан жоқпын. Тіпті сенсеңіз қараған да жоқпын.
Қуыс-қуысты кесіп өтіп, бұрылыс-қалтарыстарды айналып, тұла бойымнан жіпси аққан қанды балақтан сорғалатып бес қабатты ғимаратта тұратын досымның үйіне әзер жеттім. Телефонымның қайда түсіп қалғанын тіпті білмеймін.
Жігіттің дауысы тарғылданып, көзі жасаурап кетті. Тісін шықырлатқандай болды. Әлде өкініш, әлде мұң. Мен де үндемей отырмын.
– Аға, досым есік ашпады. Басым айналып, жаным шығып барады. Қоңырауын шылдырлатып көп тұрдым. Болмағасын есігін сындырардай қос қолыммен ұрғылай бастадым. Сол кезде көрші есіктің ішкі жағынан «Полиция шақырамын. Көзіңді жоғалт!» деген әмірлі дауыс естілді. Безе жөнелдім. Сүйретіліп қашып келемін. Көзім қарауыта бастады. Бет алысым жездем мен әпкемнің үйі. 4-5 шақырым болып қалар. Олармен ұрысып, көрместей боп өкпелетіп кеткем...
Қайда барамын түннің бір уағында олардан басқа. Менің мынау сұрқыма такси тоқтай ма? Екі өкпемді қолыма алып жүгіріп келемін. Басым айналады. Аяқ-қолым дірілдейді. Алқына берем. Отырғым келеді. Отырсам қайта тұра алмайтын секілдімін. Не де болса жездемнің үйіне жетіп жығылғым келеді. Түн ортасы. Көшеде бейсуат адам жоқ. Жүгірісім аяңға түсті. Сәлден кейін ілби бастадым. Қаптаған көп қабатты ғимараттардың арасынан жездемнің үйінің төбесі көрініп тұр. Жеткізбейді. Жете алсамшы!
Бар күш-қуатымды жинап қалт-құлт етіп жеттім-ау әзер дегенде. Үшінші қабатқа көтерілу керек. Аяғым еркіме бағынбайды. Екі қолым жансыз күйде. Қаталап барам. Жердегі лас қарды көсіп алып асаймын. Кәдімгідей сергіп күш алып қаламын.
Ылғи да жүгіріп шығатын үшінші қабатқа үш күн жүргендеймін. Аяғым көтертпейді, қан түкіремін. Алқына берем. Алақандарым ду-ду етеді. Тұсауы кесілмеген нәрестедей екі-үш аттап арқалықтан ұстап теңселіп кетемін.
Шамамен екінші қабатқа жеткеннен кейін жүретін қауқар қалмады мүлде. Еңбектеп, сүйретіле өрмеледім. Аяқ пен қол өзге біреудікі секілді. Сәл дем алып, әр сатыға бір тоқтап жандәрмен алға жылжимын. Қу жаным шықпағасын қайтейін. Талықсып кете берем. Аға, ол жолғы бастан кешкенімді сөзбен айтып жеткізу қиын. Алла ешкімнің басына бермесін.
Жауған оқтың астында жау дзотына еңбектеп әзер жеткен жауынгердей жеттім-ау, аға!
Алланың маған берген көмегі жанқалтамда жүретін үйдің кілті орнында тұр екен. Алла күш-қуат беріп, соңғы күшімді жинап орнымнан тұрып, есікті аштым. Мысықтабандап ваннаға кірдім. Одан ары қарай не болғанын білмеймін. Есімді жансақтау бөлмесінде бір-ақ жинадым. Қым-қиғаш, небір жаман түстер көрдім. Азап көрдім, аға!
Жас жігіттің ашыла сөйлеп, ағынан жарылып айтқан сөздері жүрегімді шым еткізді. Қаншама жастар тап осы жігіттей адасып, азғындық жолында жүр. Соларға жаным ашыды. Тура жолға түсу үшін тап осы жігіттей пышаққа түсу міндет пе?
РИЗАШЫЛЫҚ ПЕН КҮЙІНІШ
– Жас жігіт палатадан шығатын күні жездесі мен әпкесі кабинетіме бас сұқты, – деді досым тағы бір әңгіменің ұшын шығарып.
– Сый-сияпаттары бар. Маған соңғы үлгідегі костюм-шалбар, торт т.б. тәттілерінің өзі бір-екі пакет. Қазақы дарқандық қой. Тағдырға ризашылық.
Мен киімнен сыпайы түрде бас тарттым.
– Тәттілеріңді алайын. Медбике қыздар шай ішсін. Ал костюм-шалбарды мен киді деп ойлаңыздар. Алла разы болсын! Менің атымнан басқа бір кәделеріңізге жаратыңыздар. Маған еңбегім үшін мемлекет ақша төлейді.
– Ол сізге отбасымыздың атынан тартып отырған тартуымыз ғой. Шын көңілден… – деді әпкесі.
– Бірінші Алла, екінші сіздің еңбегіңіз. Сондықтан бізді де ренжітпеңіз, – деді жездесі қиылып.
– Жоқ, болмайды. Қазақылықты қояйық бұл жерде. Дінімізде де, дәстүрімізде де сыйлықты алу міндет. Бірақ бұл жер мемлекеттік мекеме. Заңға бағынайық.
Екеуі де торсиып ренжіп қалғандай ниет танытты. Мен көңілсіз аураны өзгерту үшін жігіттің жездесіне қарап:
– «Жедел жәрдемді» шақырған кім екен? Кейде адамның тағдырын бір-екі минут шешіп тастайды ғой. Дер уақытында жеткізілді ол. «Қырық жыл қырғын болса да, ажалды өледі» деген осы! – дедім сөз ауанын өткенге қарай бұрып.
– Иә, көрешегі бар екен оның. Мен негізі өліп қалған шығар деп ойладым, – деді жездесі.
– Таң намазына оянғам. Cыртқы есік ашық жатыр. Бірден басыма келген ой: «Үйге ұры түскен екен ғой» болды. Ваннаның жарығы жанып тұр. Есігін ашып қалсам, ваннаның шомылатын ойығына қайын інім арқасын тіреп тізерлеп отыр. Іші қызыл-ала қан. Шошып кеттім. Жалма-жан «103»-ке хабарластым. Әпкесін кейін ояттым. Осы оқиғадан бір апта бұрын бізбен ренжісіп кеткен еді. Суыт жүрісін, арақ-шарапқа үйірлігін сезгесін ақылымызды айтқанбыз. Тыңдамады. Өліп, қайта тірілді ғой. Енді тәубесіне келер.
Әпкесіне қарап едім, үнсіз жылап тұр екен. Иә, кейде жылаған да дұрыс. Жеңілдеп қаласың! Жыламайтын, күле алмайтын саз бет адамдардан қорқу керек қой шындығында.
Жездесі мен әпкесі қайта-қайта алғыстарын жаудырып бөлмемнен шығып кетті.
Мен болсам қалың ойдың құшағына беріліп отырып қалдым.
Нәке, сен білесің бе, операция залына күндіз-түні адамдар түсіп жатады. Соның дені алкогольдік ішімдік ішкен жастар. Иә, егделер де кездеседі. Бірақ жастардың саны басым. Көбі пышақталып түседі. Төбелесіп сүйектері сынып келетіндері бар. Ата-анасымен ренжісіп, түнгі кафе-барларға ашумен барып, есіріктеніп, есін білмей түсетіндер қаншама. Аязда далада мас болып ұйықтап қалатындар да кездеседі. Кейбірінің аяғы мен қолын кесіп тастаймыз жанын алып қалу үшін. Отадан кейін істеген ісіне өкініп жатқан жастарды көргенде жүрегің ауырады. Бір ғана қателік өмірлеріне балта шауып жатыр. Қоғам неге бұлай болып кетті? Кімді кінәлаймыз? Ата-анасын ба? Заманды ма?
Тура жолға түсіп, Алланың бұйрығына бойсұнса осылай болар ма еді адамдардың тағдырлары? Асыл дініміз де арақ-шараптан аулақ бол, ата-анаңды сыйла демей ме? Басқа не керек адам баласына!
Қысқа ғана ғұмырда адам баласы бір-бірімен сыйласып, ренжіспей тіршілік кешсе қандай ғанибет!
Ішіме сыймағасын өзіңе айтып жатырмын, Нәке! Жеңілдеп қалдым. Сен журналиссің ғой, бәлкім бір қажетіңе жарар. Есім-сойымды жазбай-ақ қой! Осы оқиға мыңның болмаса да, он адамның жүрегіне ой салып жатса, ол да үлкен жетістік деп білемін!
Сыртқа шықтық. Астананың күні көктем секілді қоңыр салқын. Суық жел есіп тұр. Қардың ызғары сезіледі дегенмен. Екінді шығып барады. Алтын Күн биік ғимараттардың артына жасырынып, күміс шапағымен құбыланы нұрға бөлеуде. Қимай қоштастық.
Досымның сөзі маған қатты әсер етті. Қат-қабат жұмыстарым, жазу-сызуым болса да, ұмытып қалмай тұрғанда қағазға түсіргім келді. Бәріміз де ұл-қыз өсіріп отырмыз. Олардың қайда барып, қайда жүргенін қадағаламаймыз? Қу тірліктен де қолымыз босамайды. Досым сөз еткен жас жігіттің жағдайы кез келген отбасыда болуы мүмкін. Ұл мен қыз ата-анаға қарап бой түзейді.
Адал жолмен нәпақа табатын, адал ас ішетін, ұрыс-керіске жол бермейтін отбасылардың ұтары көп!
Алаш ардақтысы Жүсіпбек Аймауытұлының әйгілі «Тәрбие» мақаласындағы: «Балаға қайырымдылықты, қаталдықты, кішіпейілділікті, күйгелектікті, шыншылдықты, өтірікшілікті беретін кім? Ол, әрине, ата-ананың тәрбиесі. Баланың бойына басынан сіңірген мінезді қайта түзету қиын. «Сүтпен сіңген мінез сүйекпен кетеді» деген сөз ата-ана тәрбиесінің күштілігін көрсетеді...» деуі бекер емес.
Мен бұл оқиғаны өзгелерге сабақ болсын деп жаздым. Көркемдеп, аздап өңдегенім рас. Ойымнан ештеңе қоспадым.
***
Досым өтірік айтпайтын азамат. Күнде ота жасап жүргендіктен, небір жарақаттармен бетпе-бет келеді. Көреді. Әңгімемнің басында 37 жерден пышақталған адамға алғаш рет ота жасағанын айтып өтті. Таңданысын да жасырмады. Маған 37 деп емес, 15 деп жазсам да болар еді. Бірақ шындықтан алыстағым келмеді.
Қалай естідім, солай жаздым. Соңғы уақытта жастардың топ-топ болып төбелесетіні көбейіп кетті. Бұл мектеп оқушылары арасында жиі болып тұрады. Артының талай қайғылы оқиғаға апарып соққаны да рас. Бар кінәні мұғалімдерге артып қойып, ата-ана бұған нерқұрайлы қарамауы тиіс!
Бала тәрбиесіне жіті көңіл бөлу баршамызға артылған аманат!
Заңғар жазушы Мұхтар Әуезов: «Алдыңғы жақсы артқы жасқа тәлім айтпаса, ел болғаның қайсы?» – депті. Өзімді жақсылардың санатына жатқызбасам да, жақсылықтың жаршысы болуға тырысамын. Мақсатым сол.
Аман-сау жүрейік! Алланың панасында болайық!
Нағашыбай ҚАБЫЛБЕК
