Қазақстанда әлеуметпен, мемлекеттік, коммерциялық, білімберу және әкімшілік ұйымдармен, соның ішінде медицина мекемелерімен қарым-қатынаста күнделікті түрлі қиындыққа тап болатын инклюзивті адамдарға, соның ішінде есту қабілеті бұзылғанадамдарға арналған бағдарламалар бұрыннан бар. Мемлекеттарапынан қолдау жасалатынына қарамастан, ым-ишара тіліаудармасы қызметінің саны мен сапасы әлі де төмен, бұл жағдайсаңырау және нашар еститін адамдардың қоғамдық өміргетолыққанды қатысуын және олардың әлеуетін дамытуды шектепотыр. Сондықтан «AUEN» ым-ишара тілі мектебі Алматықаласындағы №9 емхананың медицина қызметкерлерін оқытуғабастама көтерді. Емхана инклюзивті пациенттерге қызмет көрсетуүшін тиісті түрде жабдықталған және бейімделген. Ым-ишара тілімектебі тиісті оқу орындарына да осындай оқуды ұйымдастырады, айталық, «Аяжан» жоғары медициналық колледжі мен Республикалық жоғары медициналық колледжінде осындай курс өткізіледі, бұл олардың медициналық және кәсіби деңгейінарттырады.
«AUEN» қосымша білім беру мектебінің ұжымы USAIDагенттігінің Кәсіпкерлікті және бизнес ортаны дамыту жөніндегіжобасының (USAID’s Future Growth Initiative) қолдауымен іскеасырып отырған ICA (Инклюзиті Орталық Азия) әлеуметтік жобасы2024 жылдың ақпанында басталып, бүгінгі күнге дейін оныңшеңберінде 150-ден астам адам ым-ишара тілін үйренді.
«Инклюзивті қоғам мен инклюзивті ортаны құруәлеуметтік сала мен денсаулық сақтау саласын дамытудыңмаңызды басымдықтарының бірі болып табылады. Бұл жобағақатысу мамандарымыздың біліктілігін арттыруға, байланысорнатуға және бізде ерекше қажеттілігі бар адамдарғакөрсетілетін медициналық көмектің деңгейін жақсартуға мүмкіндікберді. Біздің қызметкерлер ым-ишара тілін үлкен қызығушылықпенжәне қуана отырып үйренгенін және алған білімдері мен дағдыларын күнделікті тәжірибесінде қолдана бастағанын атапөткім келеді. Бұл біздің халыққа медициналық қызмет көрсетудіжетілдіру жолындағы өте маңызды және сәтті қадам депесептеймін. Осыған байланысты «Inclusive Central Asia» жобасынажәне оның жетекшісі Әсем Калманға бұл жобаға қатысуғашақырғаны, осындай мүмкіндік бергені және біздің емханамыздыңнегізінде сәтті іске асырғаны үшін шын жүректен ризашылығымдыбілдіремін»,- дейді Алматы қаласы ҚДБ «9-шы қалалықемханасы» ШЖҚ КМК директоры Мұсабаева Әсем Мұратқызы.
«AUEN» ым-ишара тілі мектебін құру туралы идея кездейсоқ пайда болған жоқ, бұл жоба ұзақ уақыт мұқиятойластырылды. Мектептің негізін қалаушы және ұйымдастырушыӘсем Қалман бұл ойдың қалай келгені және оны қалай іске асырғанытуралы былай деп әңгімелейді: “Саналы өмірімде мен әрқашанқайырымдылық іс-шараларын ұйымдастыруға және оларға қатысуғатырысып жүрдім. Мамандығым музыкант болғандықтан, мен үшінинклюзивті тыңдармандар үшін де, ХӘОТ (Халықтың әлеуметтік осалтоптарының) барлық өкілдері үшін де жанға жағымды іс-шара ұйымдастыру қиынға соқпайтын. Өзімнің концерттеріме де, әріптестерімнің, достарымның іс-шараларына да әрдайыммүгедектігі бар жандарды тегін шақырып, оларға көңіл бөлугетырыстым. Осы жолда мен жұмыс істемеген жалғыз санат – естуқабілеті нашар және саңырау адамдар. Өткен жылы бұл санаттағыадамдар қалай өмір сүреді, бір-бірімен және өзгелермен қалайқарым-қатынас жасайды, олардың бос уақытын өткізу мүмкіндігіқандай және қарым-қатынас шеңбері қаншалықты кең деп қаттыойландым. Құлағы естімейтін адамдардың туыстарыменәңгімелескеннен кейін, олардың қарым-қатынас шеңбері өте тар екенін түсіндім – олар туыстарымен, бірен-саран ғана ым-ишаратілінің аудармашысымен және өз қауымымен ғана араласады екен. Сөйтіп олардың қарым-қатынас жасауына инклюзивті жағдайжасауға өз үлесімді қоссам – әлеуметіміздің әртүрлі санаттарынаарнап тегін ым-ишара тілі курсын ашсам деген ой келді. Соныңаясында медицина қызметкерлеріне, №9 қалалық емхананың қазіргіқызметкерлеріне және болашақ мамандарына – медицина колледждерінің студенттеріне ерекше көңіл бөлдім. Бұл біздіңәлеуметімізді неғұрлым ашық ету, яғни әлдеқайда көп адам ым-ишара тілін үйреніп, құлағы естімейтін адамдармен сөйлесе алуыүшін қолға алынған жай ғана азаматтық бастама еді. Орталық Азия аумағында бірыңғай ым-ишара тілі бар, бұл оқыту бағдарламасынбүкіл аймақта пайдалануға мүмкіндік береді. Емхана қызметкерлеріқұлағы естімейтін және нашар еститін пациенттерді күн сайынкөреді, сондықтан олармен қарым-қатынас жасау мәселесін жақсыбіледі. Есту жағынан мүгедектігі бар адамдардың дәрігерге барғанкезде көмекке өте мұқтаж болатынын мойындау керек. Осындай игіәлеуметтік бастаманы қолдап, оны іске асыруға мүмкіндік бергеніүшін «Inclusive Central Asia» жобамыздың атынан USAID ұйымынаалғыс айтамын. Біздің ортақ іске бірлесіп күш-жігер салуымызсаңырау және нашар еститін адамдардың ақпарат пен қызметтергеқол жеткізуін қамтамасыз ете отырып, олардың қоғамға толыққандықатысуына және біте қайнасып кетуіне ықпал ететініне сенімдімін.”
«AUEN» қосымша білім беру мектебі USAID агенттігінің Кәсіпкерлікті және бизнес ортаны дамыту жөніндегі жобасыныңқолдауымен әзірлеген бағдарлама Орталық Азияның әртүрліелдеріндегі есту қабілеті бұзылған адамдарға білім, тәжірибеалмасуға және бір-біріне қолдау көрсетуге мүмкіндік жасайды, осылайша олардың толыққанды дамуына және қабілетін іскеасыруына ықпал етеді.
