Біздің елде ертеректе бір кісі ғұмыр кешіпті. Алаңғасарлау, кеппелеу, намыссыздау болса керек. «Жүз грамм» десе, жүзі алабұртып кететіні тағы бар екен. Әйелі де жеңілтек болып шығады. Ол кезде «КамАЗ» көлігін көбіне орекеңдер жүргізеді. Ауылға құрылысқа керек-жарақ материалдарды таситын солар. Қаладан келетіндіктен, арақ- шарап кабиналарынан арылмайды. Ауылда қонақүй жоқ. Сондықтан ауылдың шет жағына барып ішетінін ішіп, жейтінін жеп, машинаға қонады. Аузы-бастары сасып жүретін оларды қазақтар үйіне өлсе қондырмайды. Әйел-қыздарын қызғанатыны екі бастан.
Жоғарыда сөз еткен кісі күндерден күндер өткенде «Камазистерге» жақындай бастайды. «Сөздері жарасып», олармен ауылдың іргесінде «гәр-гәрлататынды» шығарады. Күнде той. Рақат! Бірте-бірте «Камазистер» даланы қойып, әлгі кісінің үйінің қасына көліктерін «иіріп» қоятын жағдайға жетеді.
Бір күні бір замандасы «Осы ит не істеп жүр?» – деп үйіне барса, бөлме көк түтін. Бәрі мас. У-шу. Әлгі кісі де мас. Төрде түйенің жарты етіндей дәу орекең әлгінің әйелін құшақтап сүйіп отыр дейді. Намысы қозып кеткен құрдасы: «Ей, ит неме, саған арақты беріп-беріп ана дәу қатыныңды аймалап отыр ғой!» – десе, араққа тойып алған анау: «Құрдастығын істеп отырған түрі ғой. Қайтейін енді, менің әйелім оның әйелі емес пе?» – деген екен тілі күрмеліп.
Ж а з у ш ы Ж ү с і п б е к Қорғасбек а ғ а н ы ң Әмірхан Меңдекенің «Жалғыздық, сені қайтейін?» кітабы бойынша өткізген сыр-сұхбатын көріп отырып, елде болған осы оқиға есіме түсе кеткені. Сұхбаттан ұғынғаным, Әмірхан аға Әуезов шығармашылығын архив арқылы зерттеген. Сол кезде «Абай жолы» романынан «Тобықтының екі жігітінің әйел айырбастау» оқиғасының алынып қалғанын көреді.
Әмірхан Меңдекенің айтуынша, романды талқылау барысында әдебиетіміздің классигі Ғабит Мүсірепов өзі бастап осы оқиғаның басылуына қарсылық білдіреді. «Біз әйел айырбастайтын ұлт емеспіз. Егер бұл жарыққа шықса, қазақ халқының сүйегіне басылған қара таңба!» – дегендей ойлар айтыпты. Сөйтіп, бұл оқиға кітаптан түсіп қалады.
Мені қатты таңдандырғаны, жазушы Әмірхан Меңдекенің «Егер алаш қайраткерлері Ахмет Байтұрсынов, Әлихан Бөкейханов, Мағжан Жұмабаевтар тірі болғанда, бұл «Әйел айырбастау оқиғасын романнан алдырмайтын еді» деген көзқарасы. Тас түйін сенімі.
Бұған сіз не дейсіз, ағайын?
Өздерінің жеңістеріне масаттанған екеудің (Тобықтының жігіттері) Құнанбайды мұқаттық деп, «Әйел айыр - бастай» салуы адамшылықтан, мұсылманшылықтан, ар-ұяттан безіну емес пе?! Өйтіп елдің атағын шығару кімге керек?
Олай болса ұлтым деп отқа түскен алаш қайраткерлері (тірі болғанда) дәстүрде жоқ арсыздықты қолдауы мүмкін бе? Әмірхан Меңдеке неге сүйеніп олай айтты екен, ә?!
