Еңбек гигиенасы – жұмыс орнында туындайтын және жұмысшылардың денсаулығы мен әл-ауқатына зиян келтіретін қауіптің алдын алу, тану, бағалау және таралуын бақылауды зерттейтін, сондай-ақ халықтың денсаулығына жақын аумақтар мен тұтастай алғанда қоршаған ортаның ықтимал әсерін зерттейтін ғылым.
Еңбек гигиенасы келесі мақсаттарды көздейді: жұмысшылардың денсаулығын сақтау және жақсарту, қоршаған ортаны қорғау және өндірістің қауіпсіз және үздіксіз дамуына ықпал ету.
Жұмысшылардың денсаулығын сақтаудағы еңбек гигиенасының рөлін асыра бағалау мүмкін емес. Тіпті кәсіптік ауруларды диагностикалау және емдеу, егер әсер етуді тоқтатпаса, болашақта олардың пайда болуының алдын ала алмайды. Салауатты емес жұмыс ортасы бар болғанша, денсаулыққа зиянды әсер ету мүмкіндігі сақталады. Кәсіптік аурулардың алдын алу бойынша маңызды шаралардың бірі - жұмыс орнында қауіптердің пайда болуын бақылау және алдын алу шараларын уақтылы орындау. Зиянды заттар мен факторларды анықтауға және жоюға немесе олардың пайда болуы мен таралуына зиянды әсер етпей тұрып бақылауға болатындай жұмыс ортасын үнемі бақылап отыру керек - бұл еңбекті қорғаудың маңызды рөлі.
Шешім қабылдаушылардың, басшылардың және жұмысшылардың өздері, сондай-ақ жұмыс орнындағы медицина қызметкерлері еңбек гигиенасы жұмысшылардың денсаулығы мен қоршаған ортаны қорғауда маңызды рөл атқаратынын түсінуі, сондай-ақ осы салада кәсіби дайындалған мамандардың қажеттілігін мойындауы маңызды.
Еңбек гигиенасы қызметінің негізгі мақсаты – кәсіптік қауіптердің алдын алу және олардың пайда болуы мен таралуын бақылау бойынша тиісті шараларды жүзеге асыру. Бақылау шараларының үш тобы бар: техникалық бақылау, еңбек тәртібін бақылау және жеке қорғаныс шаралары.
Кәсіптік зиянды әсердің алдын алудың ең тиімді жолы - техникалық бақылауды қолдану. Кәсіптік әсерді азайтудың басқа шаралары - жұмыс орнын дұрыс жобалау, реттелген желдету жүйелері, жұмыс орнын, бөлмелерін таза ұстау және материалдарды дұрыс сақтау болып табылады. Таңбашалар мен ескерту белгілерін дұрыс пайдалану жұмысшылардың қауіпсіздігін сақтауға көмектеседі. Сонымен қатар, жұмысшылар зиянды әсерді азайту немесе болдырмау үшін ауыз, мұрын, тері, құлақ арқылы ағзаға түсетін зиянды заттардан қорғайтын жеке қорғаныс құралдарын қолдануы қажет.
Өндірістік кәсіпорындарда, жұмысшылар жабдықтармен жұмыс барысында санитариялық-гигиеналық еңбек жағдайларын қатаң сақтаулары қажет.
