Ауылшаруашылығы еңбеккерлерінің І форумы, Астанадағы Тәуелсіздік сарайында екі мыңнан астам делегаттың басын қосқан жиында сала қызметкерлерінің төл мерекесі қарсаңында аталып өтті. Әрі бұл форум елімізде тың игеру науқаны басталғанына 70 жыл толуымен тұспа-тұс келді. Тың игерудің зардабын қазақ даласы аз тартқан жоқ. Бірақ оның пайдасы да көл-көсір болғанын жоққа шығара алмаспыз. Қазақстан аз уақыт ішінде әлемдегі ең астықты елдің біріне айналды. Форумда сөз алған Президент Қасым-Жомарт Тоқаев осыған мән берді.
«Қазақстан егіс алқабы және жайылымдық жер көлемі жағынан әлемде 6-орын алады. Біз бидай экспорттайтын 10 ірі мемлекеттің қатарына кіреміз. Ұн экспорты бойынша көш басындағы елдің біріміз.
Биыл қамбамыз астыққа толды. Күзгі жиын-терінде 26,7 млн тонна дақыл жиналды. Бұл – соңғы он жылда болмаған көрсеткіш. Ал жиналған күріштің көлемі 560 мың тоннадан асса, мақта 290 мың тоннадан да көп. 2,9 млн тонна картоп, 3,9 млн тонна көкөніс және 3,2 млн тонна майлы дақыл жиналған. Бірақ көктемгі егіс пен күзгі жиын-терін науқанын дер кезінде қаржыландыруда мәселе бар.
Жыл сайын төлемдерді кешіктіру салдарынан шаруалар егін егу барысында көп қиындықты бастан өткереді. Сондықтан менің тапсырмам бойынша көктемгі егіс жұмыстарына бөлінетін жеңілдетілген несие биылғы желтоқсан айынан бастап берілетін болады. Соның нәтижесінде диқандар жанар-жағармайды, қосалқы бөлшектерді, басқа да қажетті тауарлар мен қызметтерді уақытында сатып ала алады», – деді Президент.
Айдарбек Сапаров, ҚР Ауыл шаруашылығы министрі:
«Егін жинау бір сәрі, екіншіден, оны сату бар. Бірақ та өздеріңіз естідіңіздер, Мемлекет басшысы тапсырма берді. Президент былтырғы Жолдауында үш жыл ішінде агроөнеркәсіп кешеніндегі қайта өңделген өнімнің үлесін 70 пайызға ұлғайтуды міндеттеген еді. Сол мақсатта таяу арада 116 сүт фермасы, 40 құс фабрикасы, 6 ірі қара бордақылайтын алаң мен қой-ешкі өсіретін кешен салынбақ. Ауылшаруашылығы ғылымын өркендету де – стратегиялық міндет», – деді.
Президент жылқы шаруашылығы институтын құруды тапсырды. Елде Қамбар ата түлігінің саны үздіксіз өсіп жатқанымен, асылтұқымды жылқының үлесі 1 пайызға да жетпейтінін айтып қалды. Ал қазақтың төл тұқымы саналатын Қостанай жылқысы жоғалып кетудің сәл-ақ алдында тұрғанын қадап айтты.
«Қазір елімізде жылқы саны үздіксіз өсіп келеді. Бірақ асылтұқымды жылқының үлесі 1 пайызға да жетпейді. Яғни 4,2 млн жылқының 40 мыңы ғана асылтұқымды. Қазақтың төл тұқымдарын көбейткен де маңызды. Мәселен, Қостанай жылқысы жоғалып кетудің аз-ақ алдында тұр, небәрі 280 бас қалған. Биыл қазақ жылқысының тұқымын сақтау және көбейту үшін арнайы заң қабылдадық. Енді бұл бағытта тағы бір маңызды қадам жасаймыз. Мен Үкіметке Жылқы шаруашылығы институтын құруды тапсырамын. Білікті мамандар мұны көптен бері айтып жүр. Құзырлы органдар қысқа мерзім ішінде осы мәселені пысықтап, қаржы көздерін нақтылауы керек» деді Президент.
Тағы бір сөзінде ел Президенті:
«Үкіметке диқандарды елімізде өндірілген тұқыммен қамтамасыз етуді тапсырамын. Бұл көрсеткішті 2028 жылы 80 пайызға жеткізу қажет. Ал жоғары сапалы тұқымның үлесі кемінде 15 пайыз болуы керек. Ол үшін шетелдің озық тәжірибесін зерттеген жөн. Агроөнеркәсіпті цифрландыру да өзекті. Кейінгі бес жылда еліміздегі цифрлы фермалар саны 6 есе өсіп, 200-ден асты. Бірақ бұған тоқмейілсіп қалуға болмайды», – деді.
Аталған саладағы қызметтер мен процестерді толығымен электронды форматқа көшіруді жеделдету қажет. Субсидия алу мен жеңілдіктерді пайдалану алгоритмдері фермерлер үшін барынша қарапайым және түсінікті болуы керек. Бұл туралы ақпараттардың формалары мен мазмұны барынша қолжетімді болғаны жөн.
Жыл сайын ауылшаруашылығы автопаркін 10 пайызға жаңартып отыру міндеті және бар. Ол үшін тіпті 120 млрд тг бөлініп, техниканы 5 пайызбен жеңілдетілген лизингке беру бағдарламасы да басталған. Қазақстанда 8 ірі бірлескен кәсіпорын, соның ішінде «Клаас» неміс концерні мен ресейлік «Ростсельмаш» компаниясы табысты жұмыс жатыр. Биыл шамамен 160 миллиард теңгеге жуық қаржыға 4,5 мыңнан астам трактор мен астық жинайтын 815 комбайн (оның 107-сі «Клаас» компаниясына тиесілі) шығарылды.
Мемлекет басшысы ендігі бір міндет ретінде ауылшаруашылығының экспорттық әлеуетін күшейтуді атады. Ол үшін логистиканы реттеп, қоймаларды көбейту керек деді. Ал мемлекет пен агробизнес арасындағы байланысты жақсарту үшін осындай форумды жыл сайын өткізуді ұсынды. Жиын соңында шаруалар мен диқандар Президент қолынан марапат алды.
Айта кетер жайт, елімізде әлеуметтік жағынан аз қамтылған азаматтардың тұрғын үйге қолжетімділігін арттыру үшін ауқымды жұмыс жүргізілуде. Осы мақсатта «Отау», «Наурыз» және «Асыл мекен» жеңілдетілген ипотекалық бағдарламалары ашылды. Сондай-ақ көктемгі су тасқынынан зардап шеккен 17 мыңнан астам отбасының баспана мәселесі шешімін тапты.
Агроөнеркәсіп кешеніне жан-жақты қолдау көрсетілуде. Негізгі мақсат – ауылшаруашылығының дамуына серпін беру.
Бүгінде жаһандық азық-түлік қауіпсіздігі индексіндегі еліміздің көрсеткіштері жақсарып келеді. 2022 жылы осы рейтингте 32-орынға шығыппыз. Мұның бәрін Президентіміз Ауылшаруашылығы еңбеккерлерінің І форумында арнайы сөз етті.
